گسترش نیوز: بررسی قیمتها در زمستان ۱۴۰۴ نشان میدهد هزینه یک سفر سهروزه داخلی برای یک خانواده چهار نفره، بهطور میانگین به بازه ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان رسیده است؛ رقمی که شامل اقامت متوسط، حملونقل و حداقل هزینههای خوراک میشود. این عدد در مقایسه با دو سال قبل، رشد چشمگیری داشته و فاصله محسوسی با درآمد ماهانه خانوارها ایجاد کرده است.
بخش حملونقل سهم قابلتوجهی از این افزایش هزینه را به خود اختصاص داده است. قیمت بلیت هواپیما در مسیرهای پرتردد داخلی، نسبت به ابتدای سال بیش از ۶۰ درصد رشد داشته و سفر با خودروی شخصی نیز بهواسطه افزایش قیمت سوخت غیرمستقیم، عوارض و هزینههای جانبی، ارزانتر از گذشته نیست.
در حوزه اقامت، نرخ هتلهای سه و چهار ستاره در شهرهای گردشگرپذیر، بهطور متوسط بین ۴۰ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است. حتی اقامتگاههای بومگردی و خانهمسافرها که زمانی گزینههای اقتصادی محسوب میشدند، حالا با قیمتهایی مواجهاند که برای بسیاری از مسافران بازدارنده شده است.
نتیجه این فشار قیمتی، کاهش محسوس تعداد سفرهای خانوادگی است. فعالان صنعت گردشگری میگویند تعداد رزروهای چندروزه کاهش یافته و جای خود را به سفرهای کوتاهمدت یا حتی سفرهای یکروزه داده است؛ الگویی که نشاندهنده تغییر رفتار مصرفکننده تحت فشار تورم است.
آمارهای غیررسمی حاکی از آن است که تعداد سفرهای داخلی در پاییز و ابتدای زمستان ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش یافته است. این افت بیشتر در میان خانوارهای دهکهای میانی و پایین مشاهده میشود؛ گروههایی که بیشترین حساسیت را نسبت به افزایش هزینهها دارند.
در مقابل، بخشی از تقاضا به سمت سفرهای کمهزینهتر سوق پیدا کرده است. سفر به شهرهای نزدیک، حذف اقامت شبانه و کاهش هزینه خوراک، به راهکارهای رایج خانوادهها تبدیل شده است؛ راهکارهایی که عملاً کیفیت تجربه سفر را کاهش میدهد.
تورم همچنین باعث شده فصلپذیری گردشگری داخلی تشدید شود. بسیاری از خانوارها ترجیح میدهند سفر خود را به زمانهایی با هزینه کمتر موکول کنند، موضوعی که درآمد فعالان گردشگری را ناپایدارتر از گذشته کرده است.
راهنمایان گردشگری و صاحبان اقامتگاهها میگویند با وجود افزایش قیمتها، حاشیه سود آنها رشد نکرده و حتی در مواردی کاهش یافته است؛ زیرا بخش عمده افزایش قیمتها صرف جبران هزینههای جاری و تورم نهادهها میشود.
کاهش سفرهای داخلی تنها یک مسئله تفریحی نیست، بلکه پیامدهای اقتصادی گستردهای دارد. گردشگری داخلی زنجیرهای از مشاغل محلی را فعال نگه میدارد و افت آن میتواند به کاهش درآمد در شهرهای کوچک و مناطق کمتر برخوردار منجر شود.
از منظر اجتماعی، محدود شدن سفر به دهکهای پردرآمد، شکاف نابرابری در دسترسی به تفریح و تجربههای فرهنگی را تشدید میکند. سفر که زمانی یکی از ابزارهای کاهش فشار روانی و افزایش کیفیت زندگی بود، حالا به امتیازی محدود برای گروه خاصی تبدیل شده است.
کارشناسان معتقدند در صورت تداوم روند فعلی، گردشگری داخلی با نوعی «رکود پنهان» مواجه خواهد شد؛ رکودی که نه با تعطیلی کامل، بلکه با کاهش کیفیت، مدت و گستره سفرها خود را نشان میدهد.
جمعبندی دادهها نشان میدهد بدون سیاستهای حمایتی هدفمند، تورم میتواند گردشگری داخلی را بیش از پیش کوچک کند. کنترل هزینههای حملونقل، حمایت از اقامتگاههای اقتصادی و تقویت سفرهای یارانهای، از جمله راهکارهایی است که میتواند مانع از تبدیل «سفر» به کالایی کاملاً لوکس در سبد خانوار ایرانی شود.
تورم فزاینده سال ۱۴۰۴ عملاً مرز میان سفر بهعنوان یک نیاز اجتماعی و سفر بهعنوان یک کالای لوکس را جابهجا کرده است. در گذشته، بسیاری از خانوارها حتی با درآمد متوسط میتوانستند برنامهای برای سفرهای کوتاه داخلی داشته باشند؛ اما اکنون هزینههای حملونقل، اقامت و خدمات جانبی به سطحی رسیده که سفر به شهرهای توریستی کشور برای بخش بزرگی از جامعه به تصمیمی دشوار و پرهزینه بدل شده است. این تغییر، نهتنها الگوی مصرف خانوارها را تحت تأثیر قرار داده، بلکه ماهیت گردشگری داخلی را نیز به سمت انحصار در طبقات بالاتر درآمدی سوق داده است.
افزایش هزینهها در بخشهای کلیدی مانند بلیت هواپیما، کرایه اتوبوس و قطار، و همچنین نرخ هتلها و اقامتگاهها، باعث شده خانوارهای متوسط و کمدرآمد برای حفظ تعادل مالی خود، سفر را از سبد مصرفی حذف یا به حداقل برسانند. این وضعیت به کاهش تقاضا در بازار گردشگری منجر شده و بسیاری از فعالان این حوزه را با رکود مواجه کرده است. در نتیجه، چرخهای معیوب شکل گرفته که در آن کاهش تقاضا، افزایش بیشتر قیمتها و محدود شدن خدمات را بهدنبال دارد.
از منظر اجتماعی، این روند پیامدهای قابلتوجهی دارد. سفر که در فرهنگ ایرانی همواره بهعنوان فرصتی برای تجدید روحیه، تقویت روابط خانوادگی و شناخت بیشتر کشور تلقی میشد، اکنون به امتیازی تبدیل شده که تنها بخشی از جامعه قادر به بهرهبرداری از آن است. این شکاف میتواند در بلندمدت به نابرابریهای فرهنگی و اجتماعی دامن بزند و حتی بر کیفیت زندگی و رضایت عمومی اثر منفی بگذارد. در چنین شرایطی، گردشگری داخلی نیازمند سیاستهای حمایتی و کنترل هزینههاست تا دوباره به جایگاه واقعی خود بهعنوان یک تجربه در دسترس برای همه اقشار جامعه بازگردد.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه گردشگری ایران و آخرین تحولات قیمتی تورهای مسافرتی، سرویس گردشگری پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.
